Mechelen en de blauwe economie

Mechelen en de blauwe economie: water als motor voor een duurzame stad

Water als economische en ecologische troef

De blauwe economie draait rond het duurzaam benutten van water als bron voor welvaart én welzijn. Het gaat niet enkel om klassieke maritieme sectoren zoals visserij of scheepvaart, maar ook om innovatieve domeinen: waterzuivering, hernieuwbare energie, circulair watergebruik, klimaatadaptatie en toerisme op en rond het water.
Het kernidee: economische groei koppelen aan het beschermen van water en ecosystemen.

Hoewel Mechelen geen kuststad is, speelt water er al eeuwenlang een centrale rol. De Dijle, met haar netwerk van historische vlieten, is verbonden met het DNA van de stad. Vandaag krijgt die band een nieuwe betekenis in het licht van de blauwe economie.

De Dijle als ruggengraat van de stad

Eeuwenlang was de Dijle de economische levensader van Mechelen. Ze voedde ambachten, handel en transport. In de 20ste eeuw verdwenen vele vlietjes onder de grond en raakte de rivier haar prominente plaats kwijt.
Met recente projecten zoals het heropenen van vlieten en de aanleg van het Dijlepad is het water opnieuw zichtbaar en beleefbaar gemaakt. Zo groeit de Dijle opnieuw uit tot een stedelijk ankerpunt – zowel voor bewoners als voor bezoekers.

Masterplan Binnendijle: water terug in het hart

Het Masterplan Binnendijle is hét speerpunt van Mechelens nieuwe waterverhaal. Dit grootschalige stadsvernieuwingsproject – dat loopt van sluis tot sluis (van het Keerdok tot aan Transit M) – wil de rivier opnieuw laten schitteren als plek voor natuur, ontmoeting en recreatie.

Water als publiek domein

Een van de centrale ambities van het masterplan is de herwaardering van de Binnendijle als ontmoetingsplek. Waar water vroeger vaak uit het stadsleven verdween achter kades en muren, komt het vandaag opnieuw centraal te staan. Nieuwe publieke ruimtes langs de oevers, een permanente zwemzone in het Keerdok en toegankelijke wandelroutes moeten het water dichter bij de Mechelaar en de bezoeker brengen. Deze keuzes dragen niet alleen bij aan de levenskwaliteit, maar versterken ook de lokale economie.

Doelstellingen

• Herstel van biodiversiteit: natuurvriendelijke kademuren en groene eilanden moeten flora en fauna meer ruimte geven.
• Recreatie en beleving: een permanente zwemzone aan het Keerdok, aanlegplaatsen voor kajaks en een waterpodium brengen de Mechelaar letterlijk dichter bij het water.
• Klimaatadaptatie: ontharding van straten, extra groen en een betere waterhuishouding helpen om hevige regenval en droogte op te vangen.
• Participatie: burgers en ecologen dachten mee over 15 basisprincipes – van rustzones tot kunst langs de rivier – zodat de natuur ook een stem krijgt.

De uitvoering loopt tot 2027 en verbindt verschillende deelprojecten: van de heraanleg van Tichelrij en Dobbelhuizen tot het nieuwe Park Bovensluis en kunstwerken langs de Dijle.

Blauwe economie in actie

Het Masterplan Binnendijle toont hoe de blauwe economie ook in een binnenstad vorm kan krijgen:

1. Water als belevingsasset
   Toerisme en stadsrecreatie floreren dankzij nieuwe zwemzones, wandelpaden, kajak- en supmogelijkheden. Water wordt opnieuw een trekpleister.
2. Ecologie als kapitaal
   Het herstellen van ecosystemen en de verbinding tussen natuurgebieden – van Mechels Broek tot Den Battelaer – bewijst dat natuurwaarde een economische en maatschappelijke meerwaarde heeft.
3. Circulaire waterinfrastructuur
   Rioleringswerken, infiltratiezones en waterhergebruik passen in een circulaire benadering waarin water een hernieuwbare grondstof is.
4. Samenwerking en co-creatie
   Het participatieve proces met bewoners, kunstenaars, ondernemers en natuurorganisaties illustreert hoe stedelijke vernieuwing en blauwe economie hand in hand gaan.

Kansen en uitdagingen

De kansen zijn duidelijk: innovatie in watertechnologie, versterkte toeristische beleving, een klimaatrobuuste stad en een sterkere band tussen bewoners en hun rivier.
Maar er zijn ook uitdagingen: het verbeteren van de waterkwaliteit, het voorzien van structureel onderhoud en het blijvend betrekken van burgers en ondernemers.

Mechelen als voorbeeldstad

Met het Masterplan Binnendijle laat Mechelen zien dat de blauwe economie niet alleen voor kuststeden is weggelegd. Door water opnieuw centraal te stellen in stadsontwikkeling wordt de Dijle een hefboom voor duurzaamheid, toerisme en leefbaarheid.
Zo groeit Mechelen uit tot een inspirerend voorbeeld van hoe een stad het water niet alleen kan temmen, maar ook kan omarmen als motor voor een toekomstgerichte, klimaatbestendige economie.